Η δικαιοσύνη συνήθως απεικονίζεται ως θεά με ζυγαριά στην οποία ζυγίζει ανθρώπινες πράξεις και με σπαθί με το οποίο τιμωρεί τα εγκλήματα που βρέθηκαν. Πάνω από όλα, όμως, με δεμένα μάτια για να εγγυάται μια δίκαιη και αμερόληπτη προσέγγιση σε κάθε περίπτωση. Αλλά στη συνέχεια εξακολουθεί να παίρνει αποφάσεις με βάση μόνο τα δεδομένα που βάζουμε στη ζυγαριά της.
Ως εκ τούτου, δεν μπορεί κανείς να εκπλαγεί με τη μακρά σειρά δικαστικών λαθών, που προφανώς δεν ξέφυγε από το δικαστικό σώμα καμίας χώρας στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της δικής μας. Ως προς τον αριθμό των θυμάτων, πάντως, πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η υπόθεση των βρετανικών ταχυδρομείων, γνωστή και ως υπόθεση Horizon.
The Tragedy of the Subpostmaster
Για εξοικονόμηση χρημάτων, στα τέλη του περασμένου αιώνα, το Βρετανικό Βασιλικό Ταχυδρομείο ίδρυσε ένα δίκτυο ιδιωτικών ταχυδρομείων που διευθύνονται από τους λεγόμενους SubPostmasters, που κυριολεκτικά μεταφράζονται ως subpostmaster. Οι ενέργειές τους επρόκειτο να εποπτεύονται από το λογισμικό Horizon της Fujitsu, το οποίο έλεγχε και επαλήθευε τη λογιστική όλων αυτών των υποκαταστημάτων.
Το πρόβλημα ήταν, ωστόσο, ότι το λογισμικό δυσλειτουργούσε. Λόγω της εσφαλμένης απόδοσής του, μεταξύ 1999 και 2015, περισσότεροι από 900 εντελώς αθώοι υποταχυδρομικοί καταδικάστηκαν για «κλοπή, απάτη και ψευδή λογιστική». Ανάμεσά τους και η Seema Misra, η οποία λέει: «Αν δεν ήμουν σε διαφορετική κατάσταση εκείνη την εποχή, θα είχα αυτοκτονήσει λόγω της ντροπής, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, 250 άτομα, συμπεριλαμβανομένης της Seema Misra, κατέληξαν πίσω από τα κάγκελα». λόγω σφάλματος υπολογιστή. Για πολλούς από αυτούς, ήταν μια τραγωδία από την οποία δεν συνήλθαν ποτέ. Υπάρχουν περιπτώσεις κατασχέσεων, προσωπικών χρεοκοπιών, κατάρρευσης γάμων, ασθενειών που σχετίζονται με το άγχος, ακόμη και τουλάχιστον τέσσερις αυτοκτονίες.
Περισσότεροι από 2.750 αθώοι υποταχυδρόμοι (σχεδόν 10.000 συνολικά στα νησιά αυτών των φορέων εκμετάλλευσης ταχυδρομικών υπηρεσιών) απέφυγαν την καταδίκη μόνο επειδή πλήρωσαν με δικά τους χρήματα τις ελλείψεις που υπολογίστηκαν από το ελαττωματικό λογισμικό, και μετά αναγκάστηκαν ντροπιασμένοι να εγκαταλείψουν τις τάξεις των ταχυδρομικών υπαλλήλων . Ακόμα κι έτσι, το κακό πρόγραμμα τους έφερε χρόνια έρευνας και εκφοβισμού.
Ένα σκάνδαλο δύο αιώνων
Αν και αρκετοί υποδιευθυντές επισήμαναν προφανή λάθη και λάθη στο λογισμικό Horizon, η Royal Mail, με μια αγριότητα που άξιζε μια καλύτερη αιτία, επέμεινε ότι όλα ήταν καλά. Το 2009, λεπτομέρειες των σφαλμάτων λογισμικού δημοσιεύθηκαν από το επαγγελματικό περιοδικό Computer Weekly και ένας από τους πληγέντες υποταχυδρομικούς, ο Άλαν Μπέιτς, ίδρυσε μια συμμαχία που μάχεται για δικαιοσύνη για τα θύματα της αλαζονείας των ταχυδρομικών «παιδιών».
Ένα χρόνο αργότερα, ωστόσο, ο τότε υπουργός Ταχυδρομείων, Εντ Ντέιβι, αρνήθηκε να συναντηθεί μαζί του, λέγοντας ότι «δεν θα κάνει καλό». Μόλις το 2017, μετά από ισχυρές πιέσεις από μια σειρά Βρετανών βουλευτών, τα Ταχυδρομεία έλεγξαν το κακόβουλο λογισμικό από την ανεξάρτητη εταιρεία Second Sight. Και φυσικά του ανακάλυψε μοιραία ελαττώματα. Αλλά – όσο απίστευτο κι αν ακούγεται – το ταχυδρομείο συνέχισε να επιμένει ότι όλα ήταν καλά.
Η ισότητα των ταχυδρόμων παραβιάστηκε μόνο από την ομαδική αγωγή 555 επηρεαζόμενων υποδιοικητών το 2017. Ωστόσο, μέχρι σήμερα έχουν ανατραπεί μόνο περίπου εκατό επαίσχυντες αποφάσεις. Τουλάχιστον το Ταχυδρομείο έχει αρχίσει να καταβάλλει αποζημιώσεις στα θύματα της αλαζονείας του, που μέχρι στιγμής ανέρχεται σε περίπου μισό δισεκατομμύριο κορώνες.
Η πτώση των γεγονότων επιταχύνθηκε πολύ από το τηλεοπτικό δράμα τεσσάρων μερών Mr Bates versus the Post Office, που παρακολούθησαν εκατομμύρια Βρετανοί στο ITV. Επίσης, σε σχέση με αυτό, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σουνάκ ανακοίνωσε πριν από λίγες εβδομάδες την προετοιμασία ενός νόμου που υποτίθεται ότι ακυρώνει άδικες αποφάσεις, στην πραγματικότητα δικαστικές αδικίες, βάσει πλαστών εγγράφων που προσκόμισε η διοίκηση των βρετανικών ταχυδρομείων.
Η εταιρεία Fujitsu ζήτησε συγγνώμη, κανείς από τη διοίκηση των Βρετανικών Ταχυδρομείων δεν τιμωρήθηκε. Μόνο το πρώην αφεντικό τους, Paula Vennellsová, επέστρεψε το Τάγμα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, με το οποίο παρασημοφορήθηκε από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ για την αναδιοργάνωση του ταχυδρομείου. Αλλά το έκανε μόνο αφού δύο εκατομμύρια Βρετανοί την προέτρεψαν να το κάνει σε μια αναφορά. Επιπλέον, είναι μόνο μια συμβολική χειρονομία, γιατί η εντολή δεν μπορεί να επιστραφεί, μόνο ο μονάρχης μπορεί να την αφαιρέσει.
Τρεις αθώοι 36 χρόνια πίσω από τα κάγκελα
Εκ των υστέρων, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί πόσοι άτυχοι έλαβαν τη θανατική ποινή λόγω δικαστικών σφαλμάτων. Τρεις Αφροαμερικανοί, ο Alfred Chestnut, ο Andrew Stewart και ο Ransom Watkins, που καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη το 1984 ως δεκαεξάχρονοι, ανήκουν σίγουρα στους θλιβερούς κατόχους ρεκόρ για τη διάρκεια μιας άδικης παραμονής πίσω από τα κάγκελα. Κατηγορήθηκαν ότι πυροβόλησαν την 14χρονη DeWitt Duckett.
Όταν η δίκη τους άνοιξε ξανά το 2019, αποδείχθηκε ότι η ετυμηγορία στάθηκε στο νερό. Δεν βασίστηκε σε κανένα αποδεικτικό στοιχείο, μόνο στην εξαναγκαστική και αργότερα ανακαλούμενη μαρτυρία αρκετών ανήλικων αγοριών. Προφανώς για λόγους ευκολίας, οι ανακριτές δεν έδωσαν σημασία στις δηλώσεις που εντόπιζαν άλλο άτομο ως δολοφόνο.
Εξαιτίας αυτού, τρεις άνδρες πέρασαν τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους στα χειρότερα εγκλήματα της Αμερικής. Αν και αφέθηκαν ελεύθεροι το 2019, η υπόθεση με κάποιο τρόπο κατέληξε να χαθεί. Ο φερόμενος δράστης είναι εδώ και καιρό νεκρός και η πολιτεία του Μέριλαντ όπου διαδραματίστηκε η υπόθεση δεν έχει νόμους που να δίνουν στους άδικα καταδικασμένους το δικαίωμα αποζημίωσης. Αν λοιπόν οι τρεις άνδρες ήθελαν να πάρουν κάποια αποζημίωση, θα αντιμετώπιζαν μια μακρά και δαπανηρή δικαστική μάχη.
Όσον αφορά τη διάρκεια παραμονής πίσω από τα κάγκελα, η υπόθεση από τις ΗΠΑ προσεγγίζει, για παράδειγμα, την υπόθεση του Ιταλού Beniamino Zuncheddu (58), ο οποίος πέρασε 33 χρόνια στη φυλακή μετά από κατασκευασμένη κατηγορία για τριπλό φόνο. Σίγουρα θα βρίσκαμε πολλές άλλες παρόμοιες περιπτώσεις.
Το DNA επιβεβαίωσε το λάθος
Πέρα από τον ωκεανό, μια μεγάλη ανασκόπηση παλαιών αμφιλεγόμενων κρίσεων βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη χρησιμοποιώντας τεστ DNA. Μέχρι στιγμής κατέστη δυνατό να αποδειχθεί η αθωότητα σχεδόν 4000 καταδίκων! Περιλαμβάνουν επίσης τον Λέοναρντ Μακ, 73, ο οποίος μπήκε στη φυλακή για φερόμενο βιασμό το 1975. Εξέτισε επτάμισι χρόνια και έκτοτε αγωνίστηκε για να καθαρίσει το όνομά του. Αυτό επιτεύχθηκε μόλις πέρυσι, δηλαδή μετά από σχεδόν μισό αιώνα.
Βρέθηκε πίσω από τα κάγκελα λόγω των άμεσων προσπαθειών της εγκληματικής αστυνομίας. Το θύμα βιασμού κατέθεσε ότι ο δράστης ήταν μαύρος και ότι ο Λέοναρντ Μακ ήταν ο μόνος Αφροαμερικανός σε ένα σύνολο φωτογραφιών πιθανών δραστών που της παρουσιάστηκαν για αναγνώριση. Οι αστυνομικοί ανάγκασαν επίσης τον Μακ να αλλάξει ρούχα για να ταιριάζει με τη δήλωση του θύματος του εγκλήματος.
Ευτυχώς, για όλες αυτές τις δεκαετίες, τα εσώρουχα της βιασμένης κοπέλας ήταν αποθηκευμένα στην αποθήκη τεκμηρίων, από την οποία είχαν ληφθεί δείγματα DNA πέρυσι που έδειχναν τον πραγματικό δράστη. Ομολόγησε μάλιστα· μετά από τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, το έγκλημά του έχει ήδη παραγραφεί. Και αυτό παρά το γεγονός ότι μόλις δύο εβδομάδες μετά τον βιασμό που αποδόθηκε στον Μακ, διέπραξε το ίδιο έγκλημα, και για το οποίο είχε ήδη καταδικαστεί σε αρκετά χρόνια φυλάκιση.
Ευτυχώς, η δικαιοσύνη βρήκε τον τρόπο να τον βάλει πίσω από τα κάγκελα. Αντί της παραγραφής του βιασμού, καταδικάστηκε επειδή δεν αναφέρθηκε στις αρχές στην τρέχουσα κατοικία του ως εγγεγραμμένος σεξουαλικός δράστης, κάτι που αποτελεί νομική απαίτηση στις ΗΠΑ.
Πολωνία: 74 εκατομμύρια για μια κατεστραμμένη ζωή
Η ανακάλυψη της χρήσης του DNA στην εγκληματολογία δεν διαταράσσει την ήρεμη επιφάνεια των παλαιών διεργασιών (στη γλώσσα της τηλεοπτικής σειράς Ψυχρά Υποθέσεις – Αναβαλλόμενες Υποθέσεις) ακριβώς απέναντι από τον ωκεανό. Μετά από 18 χρόνια στη φυλακή, έφερε δικαιοσύνη και στον Πολωνό Tomasz Komenda. Υποτίθεται ότι θα βίασε και θα δολοφονήσει ένα δεκαπεντάχρονο κορίτσι μετά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στο χωριό ντίσκο το 1996.
Ο άνδρας καταδικάστηκε παρόλο που δώδεκα μάρτυρες του επιβεβαίωσαν ότι γιόρτασε το τέλος της χρονιάς μαζί τους σε ένα εστιατόριο μισή ώρα οδικώς από τον τόπο του εγκλήματος. Σε όλη τη διάρκεια των 18 ετών που πέρασε ο άτυχος άνδρας στη φυλακή, η οικογένεια και οι φίλοι του προέτρεπαν για επανάληψη της δίκης. Όταν συνέβη αυτό, το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα –ακόμα και με τη βοήθεια τεστ DNA– ότι ο Tomasz Komenda δεν μπορούσε να έχει διαπράξει τα εγκλήματα. Επιπλέον, επίσης με τη βοήθεια DNA, κατέστη δυνατό να βρεθεί και να καταδικαστεί ο πραγματικός ένοχος και ο συνεργός του.
Ο ίδιος ο Tomasz Komenda έλαβε αποζημίωση ύψους 74 εκατομμυρίων κορωνών από το δικαστήριο. Την ίδια ώρα, ωστόσο, οι αρμόδιες αρχές δήλωσαν ότι δεν μπόρεσαν να μάθουν ποιος ευθύνεται για τη φρικτή δικαστική αδικία. Δεν βοήθησε το γεγονός ότι οι ανακριτές απέκρυψαν στοιχεία για την αθωότητα του Κομέντα. προφανώς για να μπορούν να «βγάλουν παύλα» για έναν ακόμη εξιχνιασμένο φόνο.
ΗΠΑ: ακόμη και η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι αλάνθαστη
Οι νέες τεχνολογίες βοηθούν πολύ τους αστυνομικούς ερευνητές. Χάρη σε αυτούς, όπως λένε οι εγκληματολόγοι, ο δράστης στον τόπο του εγκλήματος θα πρέπει «να φοβάται ακόμη και να αναπνεύσει ή να ιδρώσει». Ωστόσο, μερικές φορές αποτυγχάνουν. Όπως και στην περίπτωση του Χάρβεϊ Γιουτζίν Μέρφι, 61 ετών, ο οποίος αναγνωρίστηκε από ένα σύστημα αναγνώρισης προσώπου εξοπλισμένο με τεχνητή νοημοσύνη ως ο δράστης της διάρρηξης στο Χιούστον.
Περιπλανήθηκε στην κράτηση, όπου παρέμεινε μέχρι να αποδείξει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι βρισκόταν τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά την εν λόγω ώρα. Μόνο τότε έγινε σαφές ότι το σύστημα βασιζόταν σε βίντεο κάμερας χαμηλής ποιότητας, που είναι γνωστό ότι είχε ποσοστό σφάλματος 90 τοις εκατό σε τέτοιες περιπτώσεις.
Ο Eugen Murphy αφέθηκε ελεύθερος, αλλά στο μεταξύ πραγματικοί εγκληματίες τον ξυλοκόπησαν βάναυσα και τον βίασαν επανειλημμένα υπό κράτηση.
Τσεχία: θανατική ποινή; Οχι πια
Φυσικά, ακόμη και η τσεχική δικαιοσύνη δεν πτοείται από κακούς χειρισμούς, αν και ίσως δεν είναι τόσο συχνές και δραστικές όσο οι αναφερόμενες υποθέσεις από τις ΗΠΑ. Αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, η υπόθεση της δολοφονίας ενός ηλικιωμένου στο Slopné είναι αμφιλεγόμενη, στην οποία δύο ύποπτοι αθωώθηκαν αρχικά λόγω έλλειψης στοιχείων και στη συνέχεια καταδικάστηκαν σε εξαιρετικές ποινές φυλάκισης 24,5 και 20,5 ετών. Τώρα λαμβάνεται απόφαση για ανανέωση της διαδικασίας.
Η υπόθεση του Jan Š., ενός ιδιώτη αγρότη από τη Vysočina (δεν αναφέρουμε το πλήρες όνομά του για να μην συνεισφέρουμε στο τραύμα του), έχει ήδη κλείσει για βιασμό, παρόλο που το σπέρμα βρέθηκε στα ρούχα του θύματος δεν ήταν δικό του και αυτή η απόδειξη της αθωότητάς του υπήρχε στον φάκελο της έρευνας. Ο άνδρας εξέτισε σχεδόν ένα χρόνο φυλάκιση.
Αν και ο πραγματικός δράστης ανακαλύφθηκε αργότερα και η ποινή σε βάρος του Jan Š ανατράπηκε – παρόλο που σχεδόν δύο δεκαετίες μετά τη διάπραξη του εγκλήματος – λέγεται ότι εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται με περιφρόνηση στο παραδοσιακό αγροτικό περιβάλλον και η μητέρα του «ανησυχούσε. θάνατος» από το θέμα. Έλαβε σχεδόν 5,6 εκατομμύρια κορώνες ως αποζημίωση.
Το DNA βοήθησε να αποδοθεί δικαιοσύνη στον Jaroslav Š., ο οποίος κατηγορήθηκε για τη δολοφονία ενός άνδρα στο Dobětice. Ωστόσο, πριν από αυτό πέρασε δύο χρόνια υπό κράτηση και στο τέλος ήταν πραγματικά πολύ τυχερός. Το DNA του πραγματικού δράστη, Ρόμπερτ Τ., που ανακαλύφθηκε κάτω από τα νύχια του δολοφονηθέντος, μπήκε στο αστυνομικό μητρώο αφού του ασκήθηκε δίωξη για απάτη. Αν δεν είχε συμβεί αυτό, ίσως ο Jaroslav Š να είχε καταδικαστεί.
Φυσικά, οι δικαστικές αδικίες δεν συμβαίνουν μόνο σε σχέση με βίαιες πράξεις. Για παράδειγμα, η σημερινή Ευρωπαία Επίτροπος Věra Jourová πέρασε ένα μήνα υπό κράτηση το 2006 για αναπόδεικτες κατηγορίες για διαφθορά, για τις οποίες έλαβε αποζημίωση 2,7 εκατομμυρίων κορωνών. Ο Vladimír K., πρώην διευθυντής ενός υποκαταστήματος τράπεζας στο Boskovice, βρισκόταν πίσω από τα κάγκελα για δύο χρόνια πριν γίνει σαφές ότι ήταν αθώος στην περίπτωση απόπειρας απάτης αξίας δισεκατομμυρίων.
Οι περιπτώσεις δικαστικών λαθών σίγουρα παίζουν ρόλο στην αλλαγή της γνώμης των Τσέχων για τη θανατική ποινή. Σύμφωνα με τα περσινά στοιχεία του Κέντρου Έρευνας Κοινής Γνώμης, τώρα, για πρώτη φορά σε όλη την περίοδο διοργάνωσης των ερευνών, είναι περισσότεροι κατά της απόλυτης τιμωρίας παρά υπέρ. Την αποκατάσταση της θανατικής ποινής, η οποία καταργήθηκε στη χώρα μας το 1990, ζήτησαν τον περασμένο αιώνα περίπου τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της Τσεχοσλοβακίας και στη συνέχεια της Τσεχικής Δημοκρατίας. Επί του παρόντος, ωστόσο, μόνο το 42 τοις εκατό των ανθρώπων συμφωνεί με αυτό, ενώ το 51 τοις εκατό το απορρίπτει, επικαλούμενος τον κίνδυνο δικαστικών σφαλμάτων.
Πηγές: Flowers 24/9,
